Festus, De verborum significatione, 262 Lindsay

Editor: F.Russo

Text:

“Praefecturae eae appellabantur in Italia, in quibus et ius dicebatur, et nundinae agebantur; et erat quaedam earum R. P., neque magistratus suos habebant. In [quas] legibus praefecti mittebantur quotannis qui ius dicerent. Quarum genera fuerunt duo: alterum, in quas solebant ire praefecti quattuor [e] viginti sex numero [qui] populi suffragio creati erant, in haec oppida: Capuam, Cumam, Casilinum, Volturnum, Liternum, Puteolos, Acerras, Suessulam, Atellam, Calatiam; alterum, in quas ibant quos praetor urbanus quotannis in quaeque loca miserat legibus, ut Fundos, Formias, Caere, Venafrum, Allifas, Privernum, Anagniam, Fursinonem, Reate, Saturniam, Nursiam, Arpinum, aliaque complura”.

(Lindsay 1913)

Translation: “It was common to designate praefecturae the towns in which justice was administered and markets held; they also possessed a kind of public administration (res publica), but they did not have their own magistrates. According to the law, prefects were sent yearly to these (towns) in order to administer justice. Two different kinds of praefecturae existed: one kind, to which four prefects were usually sent from the body of twenty-six magistrates who had been elected by the vote of the people, (towns) such as Capua, Cuma, Casilinum, Volturnum, Liternum, Puteoli, Acerra, Suessula, Atella, Calatia. The other kind, to which those (prefects) went whom the praetor urbanus had sent yearly accordingly to the law, (towns) such as Fundi, Formia, Caere, Venafrum, Allifae, Privernum, Anagnia, Frusino, Reate, Saturnia, Nursia, Arpinum, and many others.” (F.Russo)

Dating: Augustan age (cf. Verrius Flaccus, source of the lemma)

Bibliography: K.MÜLLER, Sexti Pompei Festi de verborum significatione quae supersunt, Lipsiae 1839; L.LANGE, Römische Alterthümer, Berlin 1876, 907; J.MARQUARDT, Römische Staatsverwaltung, Leipzig 1881, 43; T.MOMMSEN, Le droit public romain, IV, Paris 1892, 299-301, 319; H.G.HARDY, Roman laws and charters. Three Spanish charters and other documents, Oxford 1912, 144-145 [repr. New York 1975, 144-145]; W.M.LINDSAY, Sexti Pompei Festi De verborum significatu quae supersunt cum Pauli Epitome, Lipsiae 1913, 204 [repr. Lipsiae 1997]; H.Rudolph, Stadt und Staat im römischen Italien. Untersuchungen über die Entwicklung des Munizipalwesens in der republikanischen Zeit, Leipzig 1935, 224; A.BERNARDI, I cives sine suffragio, Athenaeum 16, 1938, 239-277, 275; J.HEURGON, Capoue preromaine, Paris 1942, 239-242; E.MANNI, Per la storia dei municipii fino alla Guerra sociale, Roma 1947, 69; R.HELM, s.v. Sextus Pompeius Festus, RE XXI 2, 1952, coll. 2316-2319; W.ENSSLIN, s.v. Praefectus, RE XII 2, 1954, coll. 1257-1347, 1284-1289; E.SACHERS, s.v. Praefectus iure dicundo, RE XII 2, 1954, coll. 2382-2383; G.TIBILETTI, Governatori romani in città provinciali, RIL 86, 1953, 64-100, 80-82; A.DEGRASSI, L’amministrazione della città, in: V.Ussani – F.Arnaldi (eds.), Guida allo studio della civiltà romana antica, I, Napoli 1959, 303-330, 307-310; A.J.TOYNBEE, Hannibal’s legacy. The Hannibalic War’s Effects on Roman Life. I. Rome and her neighbours before Hannibal’s entry, London 1965, 247; W.V.HARRIS, Roman Foedera in Etruria, Historia 14, 1965, 289-292, 290; E.T.SALMON, Roman colonization under the Republic, London 1969, 119; P.A.BRUNT, Italian Manpower 225 B.C. – A.D. 14, Oxford 1971, 528; W.V.HARRIS, Rome in Etruria and Umbria, Oxford 1971, 150; F.DE MARTINO, Storia della costituzione romana, II, Napoli 1973, 136; U.LAFFI, Sull’organizzazione amministrativa dell’Italia dopo la Guerra Sociale, in: Akten des VI. internationalen Kongresses für griechische und lateinische Epigraphik, München 1972, 1973, 37-53, 41 [= in: U.LAFFI, Studi di storia romana e di diritto, Roma 2001, 113-142, 122]; E.RATTI, I praefecti iure dicundo e la praefectura come distinzione gromatica, Atti Centro Studi e Documentazione Italia Romana, 6, 1974-1975, 251-264; A.N.SHERWIN-WHITE, The Roman Citizenship, Oxford 19732, 69, 206; J.VON UNGERN-STERNBERG, Capua im Zweiten Punischen Krieg, München 1975, 114; W.SIMSHÄUSER, Iuridici und Munizipalgerichtsbarkeit in Italien, München 1973, 52, 85-108; H.GALSTERER, Herrschaft und Verwaltung im republikanischen Italien. Die Beziehungen Roms zu den italischen Gemeinden vom Latinerfrieden 338 v.Chr. bis zum Bundesgenossenkrieg 91 v.Chr., München 1976, 31-33, 78; M.HUMBERT, Municipium et civitas sine suffragio. L’organisation de la conquête jusqu’à la guerre sociale, Roma 1978, 316, 356-364; J.LINDERSKI, Legibus praefecti mittebantur (Mommsen and Festus 262, 5, 13 L), Historia 28, 1979, 247-250 [= in: J.LINDERSKI, Roman Questions. Selected Papers, Stuttgart 1995, 143-146]; P.C.KNAPP, Festus 262 L and Praefecturae in Italy, Athenaeum 58, 1980, 14-38; E.PIANEZZOLA, Nota di lettura. Fest., s.v. Praefecturae, 262 Linds., in: P.Händel – W.Meid (eds.), Festschrift für R.Muth zum 65. Geburtstag, Innsbruck 1983, 357-360; M.S.ROSSIGNANO, I Praefecti iure dicundo nell’Italia settentrionale, in: Epigrafia. Actes du Colloque International de Rome en mémoire de Attilio Degrassi, 27-28 mai 1988, Rome 1991, 515-537; F.BONA, Il de verborum significatu di Festo e le XII Tavole. Gli auctores di Verrio Flacco, Index 20, 1992, 211-228, 220-221; F.COARELLI, Colonizzazione e municipalizzazione: tempi e modi, Dialoghi di Archeologia 10, 1992, 21-30; J.D.GARGOLA, Lands, laws and gods. Magistrates and ceremony in the regulation of public lands in Republican Rome, Chapel Hill 1995, 110; M.TARPIN, Oppida ui capta, uici incensi… Les mots latins de la ville, Latomus 58, 1999, 279-297; M.TORELLI, C. Genucio(s) Clousino(s) prai(fectos). La fondazione della praefectura Caeritum, in: C.Bruun (ed.), The Roman Middle Republic. Politics, religion, and historiography, c. 400 – 133 B.C., Papers from a conference at the Institutum Romanum Finlandiae, September 11-12, 1998, Roma 2000, 141-176; A.STORCHI MARINO, Reti interregionali integrate e circuiti di mercato periodico negli indices nundinarii del Lazio e della Campania, in: E.Lo Cascio (ed.), Mercati permanenti e mercati periodici nel mondo romano. Atti degli Incontri capresi di storia dell’economia antica, Capri 13-15 ottobre 1997, Bari 2000, 93-130, 127; O.SACCHI, Limiti geografici, cenni di storia e organizzazione dell’ager Campanus fino alla deditio del 211 a. C., in: G.Franciosi (ed.), La romanizzazione della Campania antica, Napoli 2002, 19-86, 68; J.S.Robles Reyes, La competencia jurisdiccional y judicial en Roma, Murcia 2003, 52; R.COMPATANGELO-SOUSSIGNAN, Colonisation romaine et économie agricole en Italie méridionale aux IIe-Ier siècles av. J.-C.: habitat rural, agglomérations secondaires et préfectures, Pallas 64, 2004, 63-76; M.DI FAZIO, La romanizzazione del territorio di Fondi. Nuovi dati dalla ‘zona di silenzio’, in: C.Corsi – E.Polito (eds.), Dalle sorgenti alla foce. Il bacino del Liri-Garigliano nell’antichità. Culture contatti scambi, Atti del Convegno, Frosinone-Formia, 10-12 novembre 2005, Roma 2005, 189-204, 193; E.TODISCO, Sulla glossa vici nel De verborum significatu di Festo. La struttura del testo, in: L.Capogrossi Colognesi – E.Gabba (eds.), Gli statuti municipali, Pavia 2006, 605-614, 606; S.SEGENNI, La praefectura Amiternina e l’ottovirato, in: M.L. Caldelli – G.L.Gregori – S.Orlandi (eds.), Epigrafia 2006. Atti della XVIe Rencontre sur l’Épigraphie in onore di Silvio Panciera con altri contributi di colleghi, allievi e collaboratori, Roma 2006, Roma 2008, 711-723, 712-715; S.SISANI, Dalla praefectura al municipium: lo sviluppo delle strutture amministrative romane in area medio-italica tra il I sec. a.C. e l’età imperiale, RAL 21, 2010, 173-226; R.LAURENCE – S.ESMONDE CLEARY – G.SEARS, The City in the Roman West, c. 250 BC – c. AD 250, Cambridge 2011, 79; S.SISANI, In pagis forisque et conciliabulis. Le strutture amministrative dei distretti rurali in Italia tra la media Repubblica e l’età municipale, Roma 2011, 561, 581-582, 702-727; E.TODISCO, I vici rurali nel paesaggio dell’Italia romana, Bari 2011, 81-95; S.SISANI, Le strutture istituzionali: dalla praefectura al municipium, in: S.Sisani (ed.), Nursia e l’ager Nursinus. Un distretto sabino dalla praefectura al municipium, Roma 2013, 113-116.