Editor: F.Russo

Text:

  1. Pagus Herculaneus scivit a(nte) d(iem) X Termina[lia]
  2. conlegium seive magistrei Iovei Campagei s[unt]
  3. utei in porticum paganam reficiendam
  4. pequniam consumerent ex lege pagana
  5. arbitratu Cn(aei) Laetori Cn(aei) f(ili) magistrei
  6. pagei {ei} uteique ei conlegio seive magistri
  7. sunt Iovei Compagei locus in teatro
  8. esset tamqua(m) sei {sei} lu[d]os fecissent
  9. L(ucius) Aufustius L(uci) l(ibertus) Strato, C(aius) Antonius M(arci) l(ibertus)
  10. Nico, Cn(aeus) Avius Cn(aei) l(ibertus) Agathocles, C(aius) Blossi(us)
  11. M(arci) l(ibertus) Protemus, M(arcus) Ramnius P(ubli) l(ibertus) Diopant(us),
  12. T(itus) Sulpicius P(ubli)〈et〉Q(uinti) pu(pilli) l(ibertus), Q(uintus) Novius Q(uinti) l(ibertus) Protem(us),
  13. M(arcus) Paccius M(arci) l(ibertus) Philem(o), M(arcus) Licculeius M(arci) l(ibertus)
  14. Philin(us), Cn(aeus) Hordeonius Cn(aei) l(ibertus) Euphemio,
  15. A(ulus) Pollius P(ubli) l(ibertus) Alexand(er), N(umerius) Munnius N(umeri) l(ibertus)
  16. Antiocus, C(aio) Coelio C(ai) f(ilio) Caldo,
  17. [L(ucio)] Domitio Cn(aei) f(ilio) Ahenobarb(o) co(n)s(ulibus

CIL I2, 682

Translation: “The pagus Herculaneus decreed, ten days before the Festival of Terminalia, that the collegium or magistri of Jupiter Compages should spend a sum of money on repairing a portico of the pagus, according to the statute of the pagus, at discretion of Cn. Laetorius son of Cnaeus, the magister of the pagus; [and it was also decreed] that the collegium or magistri of Jupiter Compages should have a place reserved in the theatre, as if they had organized shows.
Lucius Aufustius Strato, freedman of Lucius, Gaius Antonius Nico, freedman of Marcus, Gnaeus Avius Agathocles, freedman of Gnaeus, Gaius Blossius Protemus, freedman of Marcus, Marcus Ramnius Diophantus, freedman of Publius, Titus Sulpicius, freedman of Publius and of the orphan Quintus, Quintus Novius Protemus, freedman of Quintus, Marcus Paccius Philemo, freedman of Marcus, Marcus Licculeius Philinus, freedman of Marcus, Gnaeus Hordeonius Euphemio, freedman of Gnaeus, Aulus Pollius Alexander, freedman of Publius, Numerius Munnius Antiocus, freedman of Numerius. Under the consulate of Caius Coelius Caldus son of Caius, and of Lucius Domitius Ahenobarbus son of Gnaeus.” (F.Russo)

Find Spot: Recale (Caserta)

Dating: 94 BC.

Support: limestone block (h. 2,706 x w. 2,184)

Inv. No./Current location: Napoli, Museo Archeologico Nazionale.

Bibliography: CIL X, 3772 = ILS 6302 = ILLRP 719 = AE 1998, 367 = EDR005625 (photo); A.S.MAZZOCCHI, In mutilum Campani amphitheatri titulum aliasque nonnullas Campanas inscriptiones commentarius, Napoli 1727, 147; A.SCHULTEN, De conuentibus ciuium romanorum siue de rebus publicis ciuium Romanorum inter municipium et collegium, Berlin 1892, 71-77; A.SCHULTEN, Die Landgemeinden im römischen Reich, Philologus 53, 1894, 629-686, 656-671; J.P.WALTZING, Étude historique sur les corporations professionelles chez les Romains depuis les origines jusqu’à la chute de l’Empire d’Occident, I-IV, Louvain 1895-1900 [rist. Roma 1968], III, 448; E.KORNEMANN, Polis und Urbs, Klio 5, 1905, 72-92, 78-84; A.E.R.BOAK, The Magistri of Campania and Delos, CPh 11, 1916, 25-45, 26-29; H.RUDOLPH, Stadt und Staat im römischen Italien. Untersuchungen über die Entwicklung des Munizipalwesens in der republikanischen Zeit, Leipzig 1935, 51; J.HEURGON, Les magistri des collèges et le relèvement de Capoue de 111 à 71 avant J.-C., MEFRA 56, 1939, 5-27, 10, 21-23; S.ACCAME, La legislazione romana intorno ai collegi nel I secolo a.C., Bullettino del Museo dell’Impero Romano, 13, 1942, 13-48. [= in: S.ACCAME, Scritti minori, II, Roma 1990, 297-339]; E.KORNEMANN, s.v. Pagus, in: RE XVIII. 2, 1942, col. 2318-2339; M.W.FREDERIKSEN, Republican Capua: A Social and Economic Study, PBSR 27, 1959, 80-130, 90; J.LINDERSKI, Der Senat und die Vereine, in: N.M.Andreev et alii (eds.), Gesellschaft und Recht im griechisch-römischen Altertum. Eine Aufsatzsammlung, Berlin 1968, 94-132, 127; F.Sartori, I praefecti Capuam Cumas, in: I Campi Flegrei nell’archeologia e nella storia, Atti del Convegno Internazionale, Roma, 4-7 maggio 1976, Roma 1977, 149–171, 164 [= in: F.SARTORI, Dall’Italìa all’Italia, Padova 1993, 503–531, 527]; J.-M.FLAMBARD, Les collèges et les élites locales à l’époque républicaine d’après l’exemple de Capoue, in: M.Cébeillac Gervasoni (ed.), Les “bourgeoisies” municipales italiennes aux IIe et Ier siècles av.J.-C., Colloque internationaux, Naples, 7-10 décembre 1981, Paris – Naples 1983, 75-89; M.W.FREDERIKSEN, Campania, Rome 1984, 281; P.A.BRUNT, The Fall of the Roman Republic and Related Essays, Oxford 1988, 121; H.SOLIN, Republican Capua, H.SOLIN, Republican Capua, in: H.Solin – M.Kajava (eds.), Roman Eastern policy and other studies in Roman History, Proceedings of a Colloquium at Tvärminne, 2-3 october 1987, Helsinki 1990, 151-162; H.SOLIN, Sul consolidarsi del cognome nell’età repubblicana al di fuori della classe senatoria e dei liberti, in: Epigrafia, Actes du Colloque International d’épigraphie latine en mémoire de A.Degrassi pour le centenaire de sa naissance, Rome, 27-28 mai 1988, Roma 1991, 153-187, 181-183; L.PEDRONI, Il gruppo degli stampigli erculei nella ceramica a vernice nera di Cales, MEFRA 104, 1992, 573-595, 583; G.GUADAGNO, Pagi e vici della Campania, in: A.Calbi – A.Donati – G.Poma (eds.), L’epigrafia del villaggio, Atti del Colloquio AIEGL-Borghesi, Forlì 27-30 settembre 1990, Faenza 1993, 407-444, 409; E.DENCH, From Barbarians to New Men. Greek, Roman, and Modern Perceptions of Peoples from the Central Apennines, Oxford 1995, 213; E.T.SALMON, Il Sannio e i Sanniti, ed.it., Torino 19952, 85; M.POBJOY, The decree of the pagus Herculaneus and the Romanisation of ‘Oscan’ Capua, Arctos 32, 1998, 175-195 (photo); M.POBJOY, Building Inscriptions in Republican Italy: Euergetism, Responsibility, and Civic Virtue, in: A.Cooley (ed.), The Epigraphic Landscape of Roman Italy, London 2000, 77-92, 87 (foto); L.CAPOGROSSI COLOGNESI, Persistenza e innovazione nelle strutture territoriali dell’Italia romana, Napoli 2002, 190; L.CAPOGROSSI COLOGNESI, Pagi, vici e fundi nell’Italia romana, Athenaeum 90, 2002, 5-48; L.Capogrossi Colognesi, Pagi sanniti e centuriatio romana, in: G.Franciosi (ed.), Ager Campanus, Atti del Convegno Internazionale “La storia dell’ager Campanus, i problemi della limitatio e sua lettura attuale”, Real sito di S. Leucio, 8-9 giugno 2001, Napoli 2002, 77–93, 89; A.Manzo, L’ager Campanus. Dalla deditio di Capua alla redazione della forma agri Campani di Publio Cornelio Lentulo, in: G.Franciosi (ed.), La romanizzazione della Campania antica, Napoli 2002, 125–159, 191; M.TARPIN, Vici et pagi dans l’Occident romain, Roma 2002, 40-42; M.R.TORELLI, Benevento romana, Roma 2002, 310; K.LOMAS, Roman Italy, 338 BC – AD 200: A Sourcebook, London 20032, 209; F.Russo, Il sistema insediativo sannitico nelle fonti letterarie, RCCM 45, 2003, 277-304; B.DÍAZ ARIÑO, Heisce Magistreis. Aproximación a los collegia de la Hispania republicana a través de sus paralelos italianos y delios, Gerión 22, 2004, 447-478, 454, 371; O.Sacchi, L’ager Campanus antiquus. Fattori di trasformazione e profili di storia giuridica del territorio dalla ΜΕΣΟΓΕΙΑ arcaica alla centuriatio romana, Napoli 2004, 191; E.TODISCO, La percezione delle realtà rurali nell’Italia romana: i vici e pagi, in: M.Pani (ed.), Epigrafia e territorio, politica e società, VII, Bari 2004, 161-184; F.BELTRÁN LLORIS, Rural communities and civic participation in Hispania during the Principate, in: F.Marco – F.Pina – J.Remesal (eds.), Repúblicas y ciudadanos: modelos de participación cívica en el mundo antiguo, Actas del III Coloquio Internacional Historia Antigua Universidad de Zaragoza, Barcelona 2006, 257-272, 262; A.Raggi, Le norme sui sacra nelle leges municipales, in: L.Capogrossi Colognesi – E.Gabba (eds.), Gli Statuti Municipali, Pavia 2006, 701–721, 707-710; E.TODISCO, Sulla glossa vici nel De verborum significatu di Festo. La struttura del testo, in: L.Capogrossi Colognesi – E.Gabba (eds.), Gli statuti municipali, Pavia 2006, 605-614; L.CAPOGROSSI COLOGNESI, Pagi, vici e città nell’Italia preromana, in: F.M.D’Ippolito (ed.), Φιλία. Scritti per Gennaro Franciosi, I, Napoli 2007, 465-478; S.CASTAGNETTI, I collegia della Campania, in: E.Lo Cascio – G. Merola (eds.), Forme di aggregazione nel mondo romano, Bari 2007, 223-241, 226; E.TODISCO, La glossa vicus di Festus e la giurisdizione delle aree rurali nell’Italia romana, in: E.Lo Cascio – G. Merola (eds.), Forme di aggregazione nel mondo romano, Bari 2007, 96-115, 105; T.D.STEK, Cult Places and Cultural Change in Republican Italy: A Contextual Approach, Amsterdam 2009, 109; S.SISANI, In pagis forisque et conciliabulis. Le strutture amministrative dei distretti rurali in Italia tra la media Repubblica e l’età municipale, Roma 2011, 615, 657, 664, 666, 668-669; E.TODISCO, I vici rurali nel paesaggio dell’Italia romana, Bari 2011, 95, 97-98; T.D.STEK, Questions of cult and continuity in late Republican Roman Italy: ‘Italic’ or ‘Roman’ sanctuaries and the so-called pagus-vicus system, in: M.Jehne – B.Linke – J.Rüpke (eds.), Religiöse Vielfalt und soziale Integration. Die Bedeutung der Religion für die kulturelle Identität und politische Stabilität im republikanischen Italien, Heidelberg 2013, 137-162, 149-152; L.CAPPELLETTI, Le disposizioni statutarie dall’Italia centrale e meridionale sul finanziamento dei ludi locali (I sec. a.C.), Index 42, 2014, 523-543, 526; L.CAPPELLETTI, Die Finanzierung von Spielen in Italien und Hispanien gemäß den lokalen Stadtgesetzen (1. Jh. v.Chr. – 1. Jh. n.Chr.), in: K.Harter Uibopuu – T.Kruse (eds.), Sport und Recht in der Antike, 2. Internationales Wiener Kolloquium zur Antiken Rechtsgeschichte, Wien 27.-28. 10. 2011, Wien 2014, 167-193, 171, 188-189.